Međunarodna studija otkrila odakle potiče najstarija vinova loza koristeći bazu podataka Wild Vine na KIT-u.
Vinova loza ima dugu istoriju kao jedan od najstarijih poljoprivrednih useva na svetu. Vino, napravljeno od grožđa, bilo je među najranijim proizvodima kojima se trgovalo na globalnom nivou, igrajući ključnu ulogu u razmeni kultura, ideja i religija. Krajem ledenog doba vinova loza je nastala od evropske divlje loze. Danas postoji samo nekoliko reliktnih populacija ove divlje loze, od kojih se jedna može naći na poluostrvu Keč duž reke Rajne, između gradova Karlsrue i Manhajm.
Precizno poreklo pripitomljavanja divlje loze i evolucija hiljada sorti vinove loze ostaju obavijeni velom misterije, izgubljeni u praistorijskom dobu. Međutim, poznato je da je vinova loza opstala kroz značajne klimatske promene i stekla genetski materijal iz Azije kroz ranu migraciju ljudi. Ipak, ostaje neodgovoreno pitanje da li grožđe koje se koristi za proizvodnju vina i stono grožđe imaju isto poreklo.
Koje sorte grožđa su najbolje za vino?
„Već nekoliko godina se zna da je današnji Put svile nekada bio vinski put. Kineski simbol za alkohol potiče iz gruzijskih bokala za vino, takozvanih Kevri“, objašnjava profesor Peter Nick sa KIT Instituta za nauke o biljkama Joseph-Gottlieb Kolreuter (JKIP). Nik, koji je već sarađivao sa kineskim istraživačima u prethodnom projektu na utvrđivanju genoma vinove loze, predložio je sakupljanje vinove loze duž prethodnog Puta svile i analizu njihovih genoma.
Najdetaljniji model evolucije i pripitomljavanja vinove loze do sada je dovela do stvaranja mreže istraživača iz 16 zemalja, koji su doprineli ne samo divljim lozama i starim vrstama iz svojih regiona, već i poznavanjem njihovog porekla i istorije. U najtežim okolnostima koje su rezultat globalne političke situacije, uzorci DNK više od 3500 vinove loze, uključujući više od 1000 divljih vrsta, sačuvani su u državnu ključnu laboratoriju za očuvanje i korišćenje bio-resursa Poljoprivrednog univerziteta Junan.
Tamo su genomi dekodirani pod rukovodstvom dr Vei Čena i generisan je do sada najdetaljniji model evolucije i pripitomljavanja vinove loze. Kao rezultat toga, došlo se do niza novih saznanja. Sada znamo da poreklo vinogradarstva možda datira i mnogo ranije od 11.000 godina pre nove ere. na južnom Kavkazu. To znači da je vino starije od hleba. Tehnologija vinogradarstva se vrlo brzo proširila Mediteranom na zapad.
U najkraćim rokovima, ukrštanjem sa lokalnom divljom lozom dobijen je veliki izbor loza koje su se razmnožavale reznicama. Pre oko 7000 godina na Bliskom istoku, vrste krupnih bobica razvile su se u stonu lozu.
Pripitomljavanje je praćeno klimatskim promenama, odnosno krajem ledenog doba, kao i toplim i vlažnim Atlantikom, klimatskim periodom između 8000 i 4000 godina p.n.e. Nastala ljudska migracija ostavila su tragove u genomu vinove loze. Srednjovekovna loza u jugozapadnoj Nemačkoj, na primer, sadrži gene vinove loze iz Azerbejdžana i centralne Azije.
KIT-ova kolekcija divlje loze pomaže u otkrivanju evolucije vinove loze
KIT nije samo doprineo ideji koja leži u osnovi ovog projekta genoma, već i svojoj globalno jedinstvenoj kolekciji evropske divlje vinove loze i veoma starih srednjovekovnih vrsta za koje se do pre nekoliko godina smatralo da su izumrle.
„Potraga za različitim sortama vinove loze bila je veoma uzbudljiva“, kaže Nik. „Mnogo vinove loze je došlo iz kolekcije Magarača na Krimu. Posle ruske aneksije 2014, ukrajinski istraživači su pobegli i sada su rasprostranjeni po celom svetu, kao i vinove loze.
Nik je locirao svoje kolege na društvenim mrežama na ruskom govornom području i doveo ih u kontakt sa kineskim istraživačkim timom. Projekat genoma ne samo da baca svetlo na istoriju vinove loze, već je i relevantan za budućnost, kaže on. „Ne samo da smo dokumentovali ceo biodiverzitet vrsta, već sada posedujemo sve genetske informacije za konkretniju upotrebu.
U okviru Interreg projekta Gornje Rajne KliViReSSe, geni otpornosti na klimu iz divlje loze se ukrštaju sa trenutno uzgajanim lozama kako bi bile otpornije na uticaje klimatskih promena.
Izvor: SciTechdaily.com – Scientists Determine the Origins of One the World’s Oldest Crops
